Ίση Αμοιβή – Nομοθετική ρύθμιση

Όπως αναφέρουμε σε προηγούμενη ανάρτηση μας κατά κανόνα η ίση αμοιβή διασφαλίζεται από το Νόμο του περί Ίσης Αμοιβής μεταξύ Ανδρών και Γυναικών για την Ίδια Εργασία ή για Εργασία Ίσης Αξίας του 2002, Ν. 177(I)/2002, σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται οποιαδήποτε διάκριση λόγω φύλου όσον αφορά όλα τα στοιχεία και τους όρους αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία στην οποία αποδίδεται η ίδια αξία.

Πώς αναπτύχθηκε η αρχή της ίσης αμοιβής;

Η αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας αναπτύχθηκε για πρώτη φορά με το Άρθρο 119 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης  (σημερινό Άρθρο 157).

Το άρθρο 157 προβλέπει λοιπόν ότι:

"1. Κάθε κράτος μέλος εξασφαλίζει την εφαρμογή της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας.
2. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, ως "αμοιβή" νοούνται οι συνήθεις βασικοί ή κατώτατοι μισθοί ή αποδοχές και όλα τα άλλα οφέλη, που παρέχονται άμεσα ή έμμεσα, σε χρήματα ή σε είδος, από τον εργοδότη στον εργαζόμενο, λόγω της σχέσεως εργασίας.
Η ισότητα αμοιβής, χωρίς διακρίσεις φύλου, συνεπάγεται:
α) ότι η αμοιβή που παρέχεται για όμοια εργασία που αμείβεται κατ’ αποκοπή καθορίζεται με βάση την ίδια μονάδα μετρήσεως·
β) ότι η αμοιβή που παρέχεται για εργασία που αμείβεται με βάση τη χρονική διάρκεια είναι η ίδια για όμοια θέση εργασίας."

Η νομική βάση για την ίση αμοιβή διασφαλίζεται επίσης από το Άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο προβλέπει ότι:

“Η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές. Η αρχή της ισότητας δεν αποκλείει τη διατήρηση ή τη θέσπιση μέτρων που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου.”

Έμφυλο μισθολογικό χάσμα – Τι σημαίνει;

Το έμφυλο μισθολογικό χάσμα δεν αποτελεί νομική έννοια η οποία να έχει ενταχθεί σε νομοθεσία είτε σε τοπικό είτε σε ευρωπαϊκό, παγκόσμιο επίπεδο.

Ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφέρει ότι το έμφυλο μισθολογικό χάσμα :

“είναι η μέση διαφορά στις μικτές ωριαίες αποδοχές μεταξύ ανδρών και γυναικών και βασίζεται στους μισθούς που καταβάλλονται απευθείας στους εργοδοτούμενους πριν από την αφαίρεση του φόρου εισοδήματος και των υποχρεωτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.”

Όταν υπολογίζεται με τον πιο πάνω τρόπο, το έμφυλο μισθολογικό χάσμα δεν λαμβάνει υπόψη όλους τους διαφορετικούς παράγοντες που δύνανται να διαδραματίσουν ρόλο, όπως είναι την εκπαίδευση, τις ώρες εργασίες, το είδος της εργασίας, την προσωρινή διακοπή επαγγελματικής σταδιοδρομίας ή την εργασία μερικής απασχόλησης.

• Aυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι οι γυναίκες στην ΕΕ αμείβονται γενικά λιγότερο από τους άνδρες.[1]
  
  
• Κατά κανόνα, το μισθολογικό χάσμα είναι μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα παρά στον δημόσιο, ενώ και οι επαγγελματικές συντάξεις δεν περιλαμβάνονται πάντοτε στην έννοια αυτή.[2]

Ποιοί είναι οι λόγοι που οδηγούν σε μισθολογικό χάσμα;

Συχνά αναφερόμενοι λόγοι που οδηγούν σε μισθολογικό χάσμα είναι οι εξής:

• Ενώ τα κορίτσια διαπρέπουν στα σχολεία, συγκεντρώνονται σε τομείς απασχόλησης όπου το πεδίο οικονομικής επιβράβευσης είναι στενότερο, ενώ σε υψηλότερα αμοιβόμενους τομείς όπως οι τραπεζικοί, οικονομικοί και τεχνολογικοί, βρίσκουμε δυσανάλογα τους άντρες. [3]
• Είναι πολύ πιο πιθανό οι γυναίκες να διακόπτουν προσωρινά τη σταδιοδρομία τους για να φροντίσουν την οικογένεια τους και να επιστρέψουν στην εργασία σε μισθούς μερικής απασχόλησης.
• Υπάρχει ένα χάσμα αυτοπεποίθησης μεταξύ ανδρών και γυναικών. Για παράδειγμα σύμφωνα με εσωτερική έκθεση της εταιρείας Hewlett Packard (ΗP), οι γυναίκες αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία να αιτηθούν προαγωγή εάν κατέχουν 100% των απαιτούμενων ικανοτήτων ενώ οι άνδρες αιτούνται προαγωγή όταν συναντούν μόνο 60% των ικανοτήτων.[4]

Διαφοροποίηση Μισθολογικού Χάσματος:

Μια διαφοροποίηση που παρατηρείται συχνά να γίνεται είναι αυτή που διακρίνει μεταξύ του μη διορθωμένου (απόλυτου) μισθολογικού χάσματος και του διορθωμένου (καθαρού) μισθολογικού χάσματος.

Το “μη διορθωμένο” μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων αντιπροσωπεύει τη διαφορά μεταξύ των μέσων ακαθάριστων ωριαίων αποδοχών ανδρών και γυναικών, η οποία εκφράζεται ως το ποσοστό του μέσου ακαθάριστου ωραίου εισοδήματος των ανδρών. Eίναι η εν δυνάμει διάκριση όσο αφορά την αμοιβή και τις διαφορές στην αμοιβήβάσει αντικειμενικών παραγόντων όπως:

• Διαφορές μεταξύ ατόμων (ηλικία, επαγγελματική εμπειρία, εκπαίδευση, επιλογές σταδιοδρομίας).
• Διαφορές μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα.
• Είδος απασχόλησης, π.χ. εργασία μερικής απασχόλησης.
• Συγκέντρωση ενός φύλου σε συγκεκριμένες οικονομικές δραστηριότητες.
• Συγκέντρωση ενός φύλου σε συγκεκριμένα επαγγέλματα.
• Διαφορές μεταξύ επιχειρήσεων (κλάδος βιομηχανίας, μέγεθος επιχείρησης κλπ.[4]

To διορθωμένο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων αποτελεί την αμοιβή διορθωμένη σύμφωνα με τα ατομικά χαρακτηριστικά που μπορούν να εξηγήσουν εν μέρει την διαφορά στις απολαβές. Eικάζεται ότι το χάσμα αυτό ενδεχομένως να εξηγείται μερικώς λόγω της διάκρισης του φύλου.[5]

Με άλλα λόγια, το χάσμα αυτό αντιστοιχεί στο τμήμα μισθολογικού χάσματος που δεν μπορεί να εξηγηθεί, και αυτό για ένα σημαντικό μέρος, προκαλείται υποθετικά από τη μισθολογική διάκριση.[6]

Η Kυβέρνηση της Δανίας, έχει ξεκαθαρίσει ότι κατά την απόψη της:

• το διορθωμένο μισθολογικό ή καθαρό μισθολογικό χάσμα δεν πρέπει να ισοδυναμεί με μισθολογική διάκριση. Ενώ η διάκριση λόγω φύλου όσον αφορά την αμοιβή αποτελεί μια νομική έννοια, το διορθωμένο μισθολογικό χάσμα είναι το αποτέλεσμα ενός υπολογισμού που βασίζεται σε διάφορους στατιστικούς παράγοντες.

Είναι ξεκάθαρο ωστόσο ότι είναι λεπτή η γραμμή μεταξύ του μη-διορθωμένου και του διορθωμένου μισθολογικού χάσματος καθώς συνδέεται αναλόγα με το πόσες πληροφορίες έχει κανείς σε σχέση με τις ομάδες των εργοδοτουμένων που ερευνούνται.

Τρόπος να αντιληφθούμε τη διαφορά:

Στην ακόλουθη σελίδα υπάρχει ένα ερωτηματολόγιο που βοηθά να αντιληφθείς εάν γνωρίζεις αρκετά εώς και καθόλου για τη διαφορά μεταξύ των δύο αυτών εννοιών https://www.everywoman.com/my-development/learning-areas/articles/quiz-how-much-do-you-know-about-difference-between-gender-pay.