«τα θύµατα της εγκληµατικότητας θα πρέπει να προστατεύονται από δευτερογενή και επαναλαµβανόµενη θυµατοποίηση, από εκφοβισµό και από αντεκδικήσεις, να λαµβάνουν κατάλληλη υποστήριξη η οποία να διευκολύνει την αποκατάστασή τους και να έχουν επαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες της δικαιοσύνης»

§9 του Προοιµίου της Οδηγίας 2012/29/ΕΕ

Καθώς τα περιστατικά και οι καταγγελίες περιστατικών βίας αλλά και σεξουαλικής παρενόχλησης πληθαίνουν, η προδιαγραφή ελάχιστων προτύπων για την υποστήριξη των θυµάτων είναι θεµελιώδους σηµασίας. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/29/ΕΕ, η οποία έχει ενσωµατωθεί στο Κυπριακό δίκαιο, αποτελεί μέσο ώστε να ακούγονται τα θύµατα αξιόποινων πράξεων εξασφαλίζοντας ότι τυγχάνουν της δέουσας πληροφόρησης, υποστήριξης και προστασίας τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια µιας ποινικής διαδικασίας.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρούµε θύµατα βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης να αναφέρουν την αποθαρρυντική συµπεριφορά που αντιµετωπίζουν από εµπλεκόµενους φορείς για την προώθηση ποινικής διαδικασίας εναντίον ενός φερόµενου δράστη, ενώ παρατηρούµε να γίνονται δηλώσεις για το χαρακτήρα των θυµάτων προκειµένου να θεωρηθούν αναξιόπιστοι.

Από πρόσφατη κυπριακή υπόθεση του Κακουργιοδικείου Λάρνακος προκύπτει ότι ο κατηγορούµενος κρίθηκε µε επιείκεια, ενόψει του ότι το θύµα που διατηρούσε σχέση µε τον κατηγορούµενο είχε παράλληλη σχέση µε άλλον επηρεάζοντας, όπως αναφέρθηκε, την κρίση του κατηγορούµενου.

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/29/ΕΕ για την θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά µε τα δικαιώµατα, την υποστήριξη και την προστασία θυµάτων της εγκληµατικότητας και η ενσωµάτωση της στο κυπριακό δίκαιο, δίδει εφόδια στα θύματα να χρησιμοποιήσουν τη φωνή που έχουν, τοποθετώντας την αντιµετώπιση και φροντίδα τους στη βάση της εξατοµικευµένης, επαγγελµατικής και χωρίς διακρίσεις προσέγγισης µε σεβασµό και ευαισθησία απέναντι τους.

Προκειµένου να διασφαλίζεται η προστασία των δικαιωµάτων των θυµάτων, η διαχείριση υποθέσεων τέτοιας φύσεως πρέπει να γίνεται µε βάση την εν λόγω οδηγία και τον κατωτέρω νόµο όπως θα αναλυθεί.

Oδηγία 2012/29/ΕΕ

Η Οδηγία 2012/29/ΕΕ (η «Οδηγία για τα Δικαιώµατα των Θυµάτων») εγκρίθηκε από το Συµβούλιο των Υπουργών της ΕΕ στις 4 Οκτωβρίου 2012 και ο χρόνος εναρµόνισης των εθνικών νοµοθεσιών µε αυτή είχε ορισθεί στα τρία έτη από τη δηµοσίευση της στην επίσηµη Εφηµερίδα της ΕΕ (14/11/2012), δηλαδή έως το Νοέµβριο του 2015.

Αντικείµενο της Οδηγίας για τα Δικαιώµατα των Θυµάτων είναι η θέσπιση των ελάχιστων απαιτήσεων και εγγυήσεων που πρέπει να εφαρµόζονται για να προστατεύονται τα θύµατα εγκληµάτων, καθώς και τα µέλη των οικογενειών των θυµάτων από εγκληµατική ενέργεια.

Στόχος της εν λόγω Οδηγίας είναι να εξασφαλίσει ότι τα θύµατα της εγκληµατικότητας τυγχάνουν της δέουσας πληροφόρησης, υποστήριξης και προστασίας και είναι ικανά να συµµετέχουν στην ποινική διαδικασία (άρθρο 1).

Τι προβλέπει η Οδηγία για τα Δικαιώματα των Θυμάτων;

Σύµφωνα µε την Οδηγία για τα Δικαιώµατα των Θυµάτων το έγκληµα εκτός από παραβίαση των ατοµικών δικαιωµάτων των θυµάτων :

συνιστά πλήγµα κατά της κοινωνίας και ως εκ τούτου τα θύµατα της εγκληµατικότητας θα πρέπει να αντιµετωπίζονται µε σεβασµό, ευαισθησία και επαγγελµατισµό και χωρίς κανενός είδους διακρίσεις λόγω φυλής, χρώµατος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών ή άλλων φρονηµάτων, ιδιότητας µέλους εθνικής µειονότητας, περιουσιακής κατάστασης, κ.ά.

Tα θύµατα πρέπει να προστατεύονται από δευτερογενή και επαναλαµβανόµενη θυµατοποίηση, από εκφοβισµό και από αντεκδικήσεις, να λαµβάνουν κατάλληλη υποστήριξη η οποία να διευκολύνει την αποκατάστασή τους και να έχουν επαρκή πρόσβαση στις υπηρεσίες της δικαιοσύνης (§9 του Προοιµίου της Οδηγίας).

Tι εννούμε με τον όρο δευτερογενής θυματοποίηση;

Η Δευτερογενής θυµατοποίηση σύµφωνα µε τον Δρ. Martin Symonds ονομάζεται ως «δεύτερη ζηµιά» και αναφέρεται στην αντιληπτή από το θύμα απόρριψη (για ακόμη μια φορά) και έλλειψη της προσδοκώµενης στήριξης του από την κοινωνία, τις αρµόδιες υπηρεσίες, καθώς και από οικογένεια και φίλους (το θύμα έχει ήδη τραυµατιστεί και θυµατοποιηθεί).

H ιδέα µιας δεύτερης θυµατοποίησης κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας και η ανάκληση του περιστατικού µπορεί να δηµιουργήσει µια πολύ αγχωτική κατάσταση για το θύµα, ενώ η έλλειψη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων, η µακροχρόνια διαδικασία και η έλλειψη εµπιστοσύνης στην αστυνοµία αποθαρρύνουν τα θύµατα.1