Σε προηγούμενο άρθρο μας αναλύσαμε την έννοια της παρενοχλητικής παρακολούθησης ενώ αναφέραμε και στατιστικά που υπάρχουν αναφορικά με το αδίκημα αυτό. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε συνοπτικά στις πρόνοιες της πρόσφατης Κυπριακής νομοθεσίας για την παρενόχληση και πιο συγκεκριμένα της παρενοχλητικής παρακολούθησης, τις οποίες πρέπει να γνωρίζει το ευρύ κοινό το οποίο έχει κάθε δικαίωμα προστασίας της σωματικής του και πνευματικής του ακεραιτότητας ελεύθερη από κάθε είδους παρενόχληση συμπεριλαμβανομένου της παρενοχλητικής παρακολούθησης.

Αρχικά τι οδήγσε στην θέσπιση της νομοθεσίας για την προστασία από την παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking) ;

Υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας 

Η θέσπιση νομοθεσίας για την παρενοχλητική παρακολούθηση στην Κύπρο ήταν υποχρεωτική καθώς η Κύπρος είναι μέρος της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης η οποία υποχρέωνε τα Μέρη να λάβουν τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα για την ποινικοποίηση της παρενοχλητικής παρακολούθησης.[1] 

Ευρώπη

Η θέσπιση νομοθεσίας σχετικά με την παρακολούθηση ήταν αντικείμενο συζήτησης σε κάποιες χώρες και το 1997 το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν το πρώτο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τότε, το οποίο θέσπισε νομοθεσία κατά της παρενοχλητικής παρακολούθησης, με εξαίρεση τη Δανία επειδή ο Ποινικός της Κώδικας του 1933 περιείχε ήδη πρόνοια σχετικά με την παρενοχλητική παρακολούθηση (πάντα ένα βήμα μπροστά). Υπάρχουν βέβαια σήμερα και άλλες χώρες οι οποίες θέσπισαν τέτοια νομοθεσία όπως η Ολλανδία, Γερμανία, Ιρλανδία, Αυστρία,Ιταλία και Μάλτα. [2]

Η παρενόχληση και η παρενοχλητική παρακολούθηση συχνά χρησιμοποιούνται ως ταυτόσημοι όροι, ωστόσο συνδέονται με παρόμοια αλλά διαφορετικά αδικήματα.

O περί της Προστασίας από Παρενόχληση και Παρενοχλητική Παρακολούθηση Νόμο του 2021

Σύμφωνα με τον πρόσφατα δημοσιευμένο Νόμο του περί της Προστασίας από Παρενόχληση και Παρενοχλητική Παρακολούθηση του 2021 (ο “Νόμος Παρενοχλητικής Παρακολούθησης“):

Αν και το παρόν άρθρο αναφέρεται κατά κύριο λόγο στην παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking) θα γίνει σύντομη αναφορά για το αδίκημα της παρενόχλησης.

Το αδίκημα της Παρενόχλησης

Σύμφωνα με το Νόμο Παρενοχλητικής Παρακολούθησης όταν πρόσωπο, προβαίνει σε συμπεριφορά η οποία προκαλεί παρενόχληση, ενώ γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εν λόγω συμπεριφορά προκαλεί παρενόχληση, είναι ένοχο ποινικού αδικήματος. [4]

Σε περίπτωση καταδίκης τέτοιου προσώπου, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες ευρώ (€5.000) ή και στις δύο τις ποινές.*

Σε περίπτωση κατά την οποία η πιο πάνω προκληθείσα παρενόχληση, έγκειται στην πρόκληση φόβου στο θύμα ότι θα ασκηθεί βία εναντίον του (ή/και εναντίον μέλους της οικογένειάς του ή/και εναντίον της περιουσίας του), το πρόσωπο που προβαίνει σε τέτοια συμπεριφορά υπόκειται, σε περίπτωση καταδίκης του:

σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο ποινές. **[5]

Το αδίκημα της  Παρενοχλητικής Παρακολούθησης

Σύμφωνα και πάλι με τον πιο πάνω Νόμο:

πρόσωπο, το οποίο προβαίνει σε συμπεριφορά η οποία συνιστά παρακολούθηση και προκαλεί παρενόχληση, ενώ γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εν λόγω συμπεριφορά προκαλεί παρενόχληση, είναι ένοχο ποινικού αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο (2) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πέντε χιλιάδες ευρώ (€5.000) ή και στις δύο ποινές **[6]

Σε περίπτωση κατά την οποία η προκληθείσα παρενόχληση, προκαλεί φόβο στο θύμα ότι:

• θα ασκηθεί βία εναντίον του ή/και εναντίον μέλους της οικογένειάς του ή/και
• εναντίον της περιουσίας του ή,
• συνίσταται σε πρόκληση σοβαρής ανησυχίας ή σοβαρής αγωνίας αυτού, η οποία έχει ουσιώδη αρνητική επίδραση στην τέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων του θύματος τότε:

ο κατηγορούμενος υπόκειται, σε περίπτωση καταδίκης του σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο ποινές, νοουμένου ότι η πράξη δεν τιμωρείται αυστηρότερα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου εν ισχύι Νόμου.[7]

Τι εννοούμε με τη φράση όφειλε να γνωρίζει;

Πρόσωπο θεωρείται ότι όφειλε να γνωρίζει ότι η συμπεριφορά στην οποία προβαίνει προκαλεί παρενόχληση, εφόσον ένα λογικό πρόσωπο υπό τις ίδιες περιστάσεις, θα θεωρούσε ότι η συμπεριφορά αυτή προκαλεί παρενόχληση [8].

Συμπεριφορές που συνιστούν παρενοχλητική παρακολούθηση

Σύμφωνα με το Νόμο Παρενοχλητικής Παρακολούθησης συμπεριφορά η οποία συνιστά παρακολούθηση θεωρείται:

⚫η ακολούθηση άλλου προσώπου·

⚫η επαφή ή η απόπειρα επαφής με άλλο πρόσωπο με οποιοδήποτε μέσο∙

⚫η παρακολούθηση της χρήσης του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή/και οποιασδήποτε άλλης ηλεκτρονικής επικοινωνίας άλλου προσώπου ή η αποστολή αναρτήσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αφορούν στην προσωπική ζωή του θύματος ή η παρέμβαση σε αναρτήσεις του θύματος στο διαδίκτυο·

⚫η παρακώλυση της διακίνησης άλλου προσώπου προς ή από την οικία του ή/και τον επαγγελματικό του χώρο ή από δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο στον οποίο το εν λόγω πρόσωπο συχνάζει, μέσω περιπλάνησης ή παρουσίας στους χώρους αυτούς∙

⚫η επέμβαση σε περιουσία που βρίσκεται στην κατοχή ή ιδιοκτησία άλλου προσώπου ή η απειλή παρέμβασης σε τέτοια περιουσία·

⚫η παρακολούθηση ή/και κατασκοπεία άλλου προσώπου. [9]

To Κατηγορούμενο πρόσωπο ως υπεράσπιση μπορεί να επικαλεστεί ότι:

‣προέβη στην επίδικη συμπεριφορά (παρενόχληση ή παρενοχλητική παρακολούθηση) , με σκοπό την αποτροπή ή τη συνδρομή του στη διερεύνηση ποινικού αδικήματος, ή/και

‣προέβη στην επίδικη συμπεριφορά με βάση τις διατάξεις οποιουδήποτε εν ισχύι νόμου ή δικαστικού διατάγματος, ή με σκοπό τη συμμόρφωση σε όρο ή απαίτηση επιβαλλόμενη σε οποιοδήποτε πρόσωπο δυνάμει νομοθεσίας ή δικαστικού διατάγματος, ή/και

‣η επίδικη συμπεριφορά ήταν εύλογη υπό τις περιστάσεις.[10]

Αστική δικαστική διαδικασία

Πέραν της ποινικής διαδικασίας που προβλέπεται στο Νόμο για την Παρενόχληση και την Παρενοχλητική Παρακολούθηση πρόσωπο που έχει υποστεί το αστικό αδίκημα της παρενόχλησης ή της παρενοχλητικής παρακολούθησης μπορεί να διεκδικήσει αποζημιώσεις σε αστική αγωγή από το Δικαστήριο.

Αστικό αδίκημα παρενοχλητικής παρακολούθησης

Πρόσωπο, το οποίο προβαίνει σε συμπεριφορά η οποία συνιστά παρακολούθηση και προκαλεί παρενόχληση, ενώ γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι η συμπεριφορά αυτή προκαλεί παρενόχληση, διαπράττει το αστικό αδίκημα της παρενοχλητικής παρακολούθησης. [11]

Σε αγωγή για τα πιο πάνω αστικά αδικήματα, οι αποζημιώσεις που μπορούν να επιδικαστούν από το Δικαστήριο είναι ιδίως για ψυχική βλάβη, οδύνη, ανησυχία, αγωνία, για ζημιά ή/και βλάβη που προκλήθηκε λόγω της διάπραξης του αστικού αδικήματος. [12]

Κατά την έκδοση τελικής απόφασης το Δικαστήριο μπορεί επίσης να επιβάλει περιοριστικά μέτρα υπό την προϋπόθεση ότι δικογραφείται η αξίωση επιβολής περιοριστικών μέτρων (να γίνει αναφορά στην Έκθεση Απαίτησης ή σε άλλο δικόγραφο ώστε να ληφθεί υπόψη). [13]

Παρατηρήσεις μας 

Σε επόμενο άρθρο μας θα συζητήσουμε τις παρατηρήσεις μας σχετικά με τις πρόνοιες της πιο πάνω νομοθεσίας.