
Οι Βιασμοί που Δεν Ξεχνούμε αλλά Ξεχάστηκαν
Σημειώνουμε 49 χρόνια από την παράνομη τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Μερικά από τα θύματα που δεν κατάφεραν να αποτινάξουν από μέσα τους τα στίγματα της βάρβαρης τουρκικής εισβολής είναι αυτά που έχουν υποστεί σεξουαλική βία και βιασμό. Τα εγκλήματα αυτά του πολέμου έχουν αφεθεί να ξεθωριάσουν με την πάροδο του χρόνου, οι πληγές όμως των θυμάτων παραμένουν ανεξίτηλες τη στιγμή που οποιαδήποτε δικαίωση φαντάζει μακρινή και ίσως απροσδιόριστη. Στο παρόν κείμενο, προσπαθούμε να κάνουμε μια σύντομη αναφορά σε διεθνείς νομικές πρόνοιες καθώς και στην ιστορική απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Ο βιασμός είναι ένα συνηθισμένο στοιχείο της στρατιωτικής στρατηγικής, με στόχο την υπονόμευση της θέλησης, του ηθικού, της συνοχής και της αυτοσυνειδησίας του εχθρικού πληθυσμού. Παρατηρεί ότι, κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι γυναίκες είναι αυτές που προφυλάσσουν τις οικογένειες και τις κοινότητες. «H σωματική και συναισθηματική καταστροφή τους στοχεύει στην καταστροφή της κοινωνικής και πολιτιστικής σταθερότητας…. σε πολλούς πολιτισμούς [το γυναικείο σώμα] ενσαρκώνει το έθνος στο σύνολό του…. Ό βιασμός των γυναικών μιας κοινότητας, ενός πολιτισμού ή ενός έθνους μπορεί να θεωρηθεί… ως συμβολικός βιασμός του σώματος αυτής της κοινότητας.»[1]
Σεξουαλική βία
Η σεξουαλική βία υπό μορφή μαζικών βιασμών, εμπορίας ανθρώπων και άλλων μορφών σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών και παιδιών ανέκαθεν χρησιμοποιείτο ως πολεμική τακτική σε ένοπλες συγκρούσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.[2]
Η τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης (1949) κατοχυρώνει την προστασία των θυμάτων των ενόπλων συγκρούσεων ενώ τα συμπληρωματικά πρωτόκολλα του 1977 διασφάλισαν την ‘προστασία’ των γυναικών από κάθε επίθεση κατά της τιμής τους, ιδίως από τον βιασμό, την καταναγκαστική πορνεία και οιασδήποτε μορφής άσεμνη.
Πριν ένα μήνα είχαμε και την επέτειο της απόφασης 1820 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία υιοθετήθηκε στις 19 Ιουνίου 2008 και η οποία αναγνώριζε για πρώτη φορά ότι:
η σεξoυαλική βία είναι μία τακτική πολέμου και μία απειλή για την ειρήνη και την σταθερότητα στον κόσμο.
Ο πρόεδρος της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ Σαμ Κουτέζα (δικηγόρος και πολιτικός από την Ουγκάντα) δήλωσε:
«Θα πρέπει να δοθεί τέλος στη χρήση του βιασμoύ ως πολεμικού όπλου. Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε ότι οι ένοχοι για τα εγκλήματα αυτά και οι ηγέτες που ανέχονται τα εγκλήματα αυτού του είδους θα λογοδοτούν και ότι στα θύματα θα απονέμεται δικαιοσύνη. Η ντροπή θα πρέπει να βαρύνει αυτούς που διαπράττουν τα εγκλήματα αυτού του είδους κι όχι τα θύματα».
Τα θύματα σύγχρονων ένοπλων συγκρούσεων είναι κατά πολύ περισσότερο άμαχοι παρά στρατιώτες. Σύμφωνα με τη Δράση του ΟΗΕ κατά της σεξουαλικής βίας, σε ένοπλες συγκρούσεις η πλειοψηφία των θυμάτων στους πολέμους του σήμερα είναι γυναίκες και παιδιά. Οι γυναίκες συγκεκριμένα, αντιμετωπίζουν καταστροφικές μορφές σεξουαλικής βίας, η οποία πολλές φορές χρησιμοποιείται συστηματικά για την επίτευξη στρατιωτικών ή πολιτικών στόχων.
Αιτήσεις αρ. 6780/74 και 6950/75: Κύπρος εναντίον Τουρκίας
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις πιο πάνω αιτήσεις προς το Συμβούλιο της Ευρώπης της 21ης Μαρτίου 1975, η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε λεπτομερείς ισχυρισμούς για τις διάφορες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κατεχόμενα εδάφη της κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το Συμβούλιο αποδέχθηκε την αίτηση και διεξήχθη μια ανεξάρτητη έρευνα από την τότε Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων («η Επιτροπή») [3].
Η Τουρκία αρνήθηκε να συμμετάσχει σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις προς το σκοπό φιλικού διακανονισμού ούτε στην επακόλουθη ακροαματική διαδικασία και έρευνα των πιο πάνω καθώς δεν αναγνώριζε τη νομιμότητα της κυβέρνησης να αντιπροσωπεύει την Κυπριακή Δημοκρατία στην πιο πάνω διαδικασία. Κατά συνέπεια δεν παρουσίασε οποιαδήποτε αποδεικτικά στοιχεία σε σχέση με την πιο πάνω υπόθεση. [4]
Στην έκθεση, που εγκρίθηκε στις 10 Ιουλίου 1976, η Επιτροπή ανέφερε τους διάφορους ισχυρισμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας οι οποίοι περιλάμβαναν τα πιο κάτω:
«Στις… περιοχές υπό τουρκική κατοχή, οι ακόλουθες βιαιοπραγίες και εγκλήματα διαπράχθηκαν με συστηματική συμπεριφορά από κρατικά όργανα της Τουρκίας, παραβιάζοντας κατάφωρα τις υποχρεώσεις της Τουρκίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά την περίοδο 19 Σεπτεμβρίου 1974 έως την κατάθεση της παρούσας αίτησης:
…Εκτεταμένοι και επαναλαμβανόμενοι βιασμοί. Ακόμη και γυναίκες ηλικίας έως 80 ετών βιάστηκαν με βαρβαρότητα από μέλη των τουρκικών δυνάμεων. Σε ορισμένες περιοχές εξακολουθεί να ασκείται η καταναγκαστική πορνεία των Ελληνοκυπρίων κοριτσιών. Πολλές γυναίκες που παρέμειναν στις τουρκο-κατεχόμενες περιοχές έμειναν έγκυες εξαιτίας των βιασμών που διέπραξαν οι Τούρκοι στρατιώτες.
Η Επιτροπή πρόσθεσε ότι, σύμφωνα με την Κυπριακή Δημοκρατία, τα θύματα βιασμού περιείχαν τουλάχιστον ένα δωδεκάχρονο, έγκυες και γυναίκες με νοητικές αναπηρίες. Άλλα θύματα υπέφεραν από αιμορραγίες ή κατέρρευσαν διανοητικά. Σημείωσε επίσης ότι η Κυπριακή Δημοκρατία παραπονέθηκε για την καταναγκαστική πορνεία, η οποία προέκυψε όταν «όλες οι γυναίκες και τα κορίτσια ενός χωριού συλλέγονταν και τοποθετούνταν σε ξεχωριστούς χώρους σε άδεια σπίτια όπου βιάζονταν επανειλημμένα από τα τουρκικά στρατεύματα…».
Στην έρευνά της, η Επιτροπή αποκάλυψε αρκετά αποδεικτικά στοιχεία. Αυτά περιελάμβαναν τα ιατρικά σημειώματα δύο γιατρών, ένας από τους οποίους ήταν γυναικολόγος, μαρτυρίες από τέσσερεις φερόμενους μάρτυρες και γραπτές δηλώσεις 41 φερόμενων θυμάτων βιασμού.
Αξίζει να παραθέσουμε αποσπάσματα από τη μαρτυρία του Δρ. Χαραλαμπίδη (πρώην αντιδήμαρχου της Κερύνειας) και τη μαρτυρία Δρ. Χατζηκυριάκου (σε ελληνική μετάφραση) τα οποία το ελάχιστο που μπορούμε να πούμε είναι ότι προκαλούν ρίγος:
«ως γιατρός μου έφεραν ορισμένες περιπτώσεις όπου βιάστηκαν αλλά δεν ήθελαν να γνωρίζει ο κόσμος επειδή ήταν νεαρά κορίτσια και όταν τα βιασμένα κορίτσια ρώτησαν εάν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες μου ως γυναικολόγος – επειδή είμαι επίσης γυναικολόγος για την περιοχή της Κερύνειας- η Τουρκική διοίκηση αρνήθηκε. Έτσι όλες αυτές οι υποθέσεις ήρθαν μέσω του Ερυθρού Σταυρού στη Λευκωσία» [5].
Δρ. Χατζηκυριάκος:
«ένα κορίτσι με διανοητική στέρηση ηλικίας 24 ετών βιάστηκε στο σπίτι της από 20 στρατιώτες – από τον ένα μετά τον άλλον. Όταν άρχισε να φωνάζει την έριξαν από το παράθυρο του 2ου ορόφου. Υπέστη καταγματική εξάρθρωση του σπονδύλου και κατέστη παράλυτη.»
Αξίζει να διαβάσετε τις συγκλονιστικές αυτές μαρτυρίες στις σελίδες 120-121 της Έκθεσης.
Oι πιο πάνω μαρτυρίες τους σύμφωνα με την Επιτροπή επιβεβαιώθηκαν από άλλες μαρτυρίες. [6]
Σε σχέση με το ζήτημα των βιασμών, η Επιτροπή κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
«Τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι βιασμοί διαπράχθηκαν από Τούρκους στρατιώτες, και τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις ακόμη από Τούρκους αξιωματικούς, και όχι μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις απειθαρχίας. Δεν έχει καταδειχθεί ότι οι Τουρκικές αρχές έλαβαν επαρκή μέτρα για να αποτρέψουν αυτή την κατάσταση ή ότι γενικά έλαβαν οποιαδήποτε πειθαρχικά μέτρα μετά από τα συμβάντα αυτά. Επομένως η Επιτροπή θεωρεί ότι η μη λήψη προληπτικών μέτρων για τις ενέργειες αυτές καταλογίζεται στην Τουρκία δυνάμει της Σύμβασης.
Aπόφαση του Συμβουλίου ως προς τους βιασμούς:
Η Επιτροπή, με 12 ψήφους έναντι 1, διαπιστώνει ότι:
οι περιπτώσεις βιασμού που περιγράφονται αποδεδειγμένα συνιστούν ‘απάνθρωπη μεταχείριση’ κατά την έννοια του άρθρου 3 της [Ευρωπαϊκής] Σύμβασης, η οποία καταλογίζεται στην Τουρκία
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο βιασμός και η σεξουαλική δουλεία, αναγνωρίζονται στο πλαίσιο της Σύμβασης της Γενεύης ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου αλλά και την πιο πάνω έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η διεθνής κοινότητα και η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να χαράξει μια νέα πορεία ως προς την αναφορά και την καταδίκη της σεξουαλικής βίας και των βιασμών που έλαβαν χώρα στις περιοχές υπό τουρκική κατοχή το 1974 – 1975 προς τιμή τουλάχιστον των επιζώντων ή μη θυμάτων.
[1] Seifert, R. (1996). “The Second Front: The Logic of Sexual Violence in Wars”, Women’s StudiesInternational Forum, 19(1/2): 39
[2]Προοίμιο Ψημίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 2ας Φεβρουαρίου 2012 σχετικά με τη θέση των γυναικών στον πόλεμο (2011/2198(INI)
[3] Αιτήσεις αρ. 6780/74 and 6950/75: Κύπρος εναντίον Τουρκίας, Έκθεση της Επιτροπής, Volume I», Council of Europe, 1979, paragraphs 21 & 357-374 & page 165) https://scholarship.law.umn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1268&context=mjil
[4] Σελίδα 14 της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Αιτήσεις αρ. 6780/74 and 6950/75: Κύπρος εναντίον Τουρκίας
[5] Σελίδα 121 της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Αιτήσεις αρ. 6780/74 and 6950/75: Κύπρος εναντίον Τουρκίας
[6] Σελίδα 124 της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Αιτήσεις αρ. 6780/74 and 6950/75: Κύπρος εναντίον Τουρκίας
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
Αφήστε μια απάντηση