
Το φαινόμενο της γυάλινης οροφής στον ακαδημαϊκό χώρο – H επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών στον ακαδημαϊκό χώρο #S01A02
Co-author / editing by admin-FTW
Η έμφυλη ανισότητα αποτέλεσε σημαντική διάσταση ανισότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η επίτευξη της ισότητας του φύλου στον ακαδημαϊκό χώρο αποτελεί ένα συνεχή αγώνα για μεγάλο χρονικό διάστημα, και αν και έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος, ο δρόμος για την ισότητα των φύλων παραμένει μακρύς. Δεδομένα από την έκδοση του U-Multirank[1] επιβεβαιώνουν ότι μέχρι σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη ανισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στην ακαδημαϊκή τους καριέρα. [2]. Ενώ οι γυναίκες στο σύνολό τους αποτελούν το ήμισυ ή και περισσότερο των φοιτητών πτυχίου (BA) και μεταπτυχιακού (MA), το μερίδιό τους είναι μικρότερο μεταξύ των φοιτητών διδακτορικού (48%), του ακαδημαϊκού προσωπικού (44%) και των καθηγητών (28%) (όσο περισσότερα ανέρχεται κανείς στην ιεραρχική κλίμακα). Σύμφωνα με τα δεδομένα του U-Multirank data, το φαινόμενο αυτό είναι σχεδόν το ίδιο μεταξύ των ιδρυμάτων της ΕΕ και των ιδρυμάτων εκτός ΕΕ.
Εμπόδια στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας
Μπορεί να έχετε ακουστά τον όρο ‘γυάλινη οροφή’ (δείτε τις αναρτήσεις μας στο Instagram, Facebook και Linkedin). O όρος αυτός αναφέρεται στα τεχνητά προσκόμματα και τους αόρατους φραγμούς που εμποδίζουν την πρόσβαση των γυναικών σε ανώτερες θέσεις λήψης αποφάσεων και διευθυντικές θέσεις σε δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς οποιουδήποτε τομέα.
Όσον αφορά τον ακαδημαϊκό χώρο, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες από τους άνδρες στο να προχωρήσουν στις υψηλότερες ακαδημαϊκές θέσεις. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, ήταν εμφανής η ύπαρξη του φαινόμενου της γυάλινης οροφής για τις γυναίκες ακαδημαϊκούς, σύμφωνα με το δείκτη της γυάλινης οροφής του 2015.
Μερικοί λόγοι που κρύβονται πίσω από αυτό το φαινόμενο είναι η επιμονή των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων σχετικά με τις δεξιότητες και το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία, οδηγώντας τελικά σε άμεση και έμμεση διάκριση κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. Και παρόλο που είναι διαδεδομένες σε πολλούς ακαδημαϊκούς τομείς, οι συνέπειες των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων είναι πιο έντονες στους κλάδους των θετικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM).
Η σημασία της εκπροσώπησης
“Δεν μπορείς να είσαι αυτό που δεν μπορείς να δεις”, η εκπροσώπηση είναι θεμελιώδης. Δεδομένα του U-Multirank κατέδειξαν ότι στα ιδρύματα με πλειοψηφία αποφοίτων σε τομείς STEM (επιστήμης, τεχνολογίας, μηχανολογίας και μαθηματικών), οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται τόσο σε επίπεδο φοιτητών όσο και μεταξύ του ακαδημαϊκού προσωπικού. [3] Μελετώντας τις στατιστικές για το μόνιμο προσωπικό, το ποσοστό των γυναικών σε θέσεις κατώτερων και ανώτερων καθηγητών μειώνεται από 40% και 26% στον ακαδημαϊκό χώρο γενικά, σε μόλις 28% και 19% στις θετικές επιστήμες και τη μηχανική. Η ηγεσία στους τομείς STEM είναι επίσης ανδροκρατούμενη και οι άνδρες δεν έχουν συνηθίσει να βλέπουν πολλές γυναίκες γύρω τους. Αυτή η έλλειψη εκπροσώπησης, που μερικές φορές σημαίνει το να είσαι η μόνη γυναίκα στο δωμάτιο, μπορεί να επιδεινώσει το αίσθημα της απομόνωσης. Επιδεινώνει επίσης την έλλειψη αυτοπεποίθησης, ιδίως σε ηγετικούς ρόλους.
Στερεοτυπικά πρότυπα ‘ανδρικού και γυναικείου αντικειμένου σπουδής’
Τα δεδομένα της κατάταξης των θεμάτων U-Multirank υποδηλώνουν ότι οι διαφορές μεταξύ του αντικειμένου σπουδής εξακολουθούν να ακολουθούν τα στερεοτυπικά πρότυπα του ‘ανδρικού και γυναικείου αντικειμένου σπουδής’. Ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να αποτελούν μειοψηφία στους περισσότερους κλάδους επιστήμης και μηχανικής, τόσο μεταξύ των φοιτητών όσο και μεταξύ του ακαδημαϊκού προσωπικού, σε αντικείμενα όπως η νοσηλευτική, η κοινωνική εργασία, η εκπαίδευση και η ψυχολογία εξακολουθούν να κυριαρχούν έντονα οι γυναίκες. Σε αυτά τα αντικείμενα, η πλειοψηφία τόσο των φοιτητών όσο και του ακαδημαϊκού προσωπικού είναι γυναίκες. Στην κοινωνική εργασία, για παράδειγμα, το U-Multirank βρήκε μόνο 7 από τα σχεδόν 200 τμήματα στα οποία οι άνδρες αποτελούν πάνω από το ήμισυ των φοιτητών. Επιπλέον, σε 4 από τα 5 τμήματα η πλειοψηφία του ακαδημαϊκού προσωπικού είναι γυναίκες.
Όταν ακούει κανείς φράσεις όπως “οι γυναίκες είναι πιο κοινωνικές” και “οι άνδρες είναι πιο τεχνικά καταρτισμένοι“, κατανοεί ότι η επιλογή του αντικειμένου σπουδής επηρεάζεται από τις κοινωνικές κατασκευές του φύλου.
Το να είσαι γυναίκα συνεπάγεται διαφορετικές κοινωνικές προσδοκίες (π.χ. τα κορίτσια δεν είναι καλά στα μαθηματικά ή τη μηχανική), και αυτό εμφανίζεται σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας των γυναικών επιστημόνων με την έννοια ότι αγνοούνται ή υποτιμώνται, και ότι στις γυναίκες ανατίθενται διαφορετικά, πιο διοικητικά ή υπηρεσιακά καθήκοντα απ’ ότι στους άνδρες συναδέλφους τους. Οι δραστηριότητες αυτές συνδέονται με τη φροντίδα και περιλαμβάνουν τη παροχή συνδρομής προς τους φοιτητές, τη διοίκηση της διδασκαλίας ή την οργάνωση επαγγελματικών ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων. Γενικά, οι δραστηριότητες αυτές δεν βοηθούν στην προώθηση της καριέρας μιας γυναίκας στην επιστήμη.
Δημοσιεύσεις γυναικείων άρθρων- η διπλή τυφλή διαδικασία’
Η εξέλιξη της καριέρας στον ακαδημαϊκό χώρο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αριθμό των δημοσιεύσεων που αξιολογούνται από ομότιμους κριτές. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι πιθανότητες να γίνουν αποδεκτά άρθρα γυναικών είναι μεγαλύτερες όταν υπάρχει διπλή τυφλή διαδικασία.
Η σιωπηρή προκατάληψη
Η σιωπηρή προκατάληψη έχει επίσης ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να λαμβάνουν συνήθως μικρότερες ερευνητικές επιχορηγήσεις απ’ ότι οι άνδρες, σύμφωνα με τις στατιστικές του ΟΗΕ. Αυτό ίσως επεξηγεί τα ευρήματα από τα δεδομένα του U-Multirank που δείχνουν ότι οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια με έντονη ερευνητική δραστηριότητα [4]. Μόνο το 23% των καθηγητών είναι γυναίκες σε ιδρύματα με υψηλά ή πολύ υψηλά ποσοστά δαπανών για έρευνα, σε αντίθεση με το 38% σε ιδρύματα με χαμηλό ποσοστό δαπανών για έρευνα.
Καριέρα vs. οικογένεια
Οι παντρεμένες γυναίκες με μικρά παιδιά στον ακαδημαϊκό χώρο έχουν 35% λιγότερες πιθανότητες να λάβουν μόνιμη ακαδημαϊκή θέση σε σύγκριση με τους παντρεμένους άνδρες με μικρά παιδιά. Ως αποτέλεσμα, τα στοιχεία του μόνιμου ακαδημαϊκού προσωπικού δείχνουν ότι το 70% των ανδρών είναι παντρεμένοι με παιδιά σε αντίθεση με το 44% των γυναικών.
Εισηγήσεις
Τα πανεπιστήμια μπορούν να βοηθήσουν την εξέλιξη της σταδιοδρομίας των επιστημόνισσων με διάφορους τρόπους. Παρακάτω παρατίθεται ένας μη εξαντλητικός κατάλογος πιθανών λύσεων για να σπάσει ή έστω να κλονιστεί η γυάλινη οροφή.
H ευαισθητοποίηση σχετικά με τις πτυχές της ισότητας των φύλων στον ακαδημαϊκό χώρο είναι ένα πρώτο βήμα για τη μείωση του χάσματος. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να συγκεντρώνουν στατιστικά στοιχεία για την εκπροσώπηση των φύλων στις σχολές τους και να μοιράζονται τα στατιστικά στοιχεία με το πανεπιστημιακό προσωπικό. Η ευαισθητοποίηση, ιδίως της ηγεσίας των πανεπιστημίων, είναι απαραίτητη για την αλλαγή. Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας KTH στη Στοκχόλμη, αποτελεί καλό παράδειγμα ενός πανεπιστημίου που προσπαθεί ενεργά να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το θέμα αυτό. Το πανεπιστήμιο αποφάσισε να εντάξει την ισότητα των φύλων και τη διαφορετικότητα ως υποχρεωτικό μέρος σε όλα τα εκπαιδευτικά του προγράμματα, από το προπτυχιακό έως το διδακτορικό επίπεδο.
Aλλαγή νοοτροπίας. Τα πανεπιστήμια μπορούν να ξεκινήσουν αλλάζοντας τo σενάριο και τη νοοτροπία γύρω από τη φιλοδοξία σταδιοδρομίας των γυναικών στα πανεπιστήμια. Αυτό θα δημιουργήσει μια επικερδή κατάσταση τόσο για τις ακαδημαϊκούς όσο και για τα πανεπιστήμια.
Mentorship. Η πρόσβαση σε υποστηρικτικούς εκπαιδευτές και πρότυπα ρόλων θεωρείται πολύτιμη από τις γυναίκες στον ακαδημαϊκό χώρο. Γυναίκες στην ΕΤΜΜ (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά) που έλαβαν μέρος σε μια έρευνα, θεώρησαν σημαντική τη δυνατότητα να καθίσουν και να συζητήσουν με άλλες ομάδες γυναικών σχετικά με τις εμπειρίες τους σε παρόμοια πλαίσια.
Συμμαχία. Η σημασία του να έχεις συμμάχους• από το να έχεις κάποιο άτομο σε μια συνάντηση να ενισχύει και να προωθεί τη συνεισφορά των γυναικών και να μετριάζει ή ακόμα καλύτερα να ακυρώνει όταν διακόπτονται ή αγνοούνται οι γυναίκες, μέχρι να κατονομάζει την άσεμνη γλώσσα και τα άσεμνα σχόλια. Οι σύμμαχοι μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία της αίσθησης της ασφάλειας και του “ανήκειν”. Σύμμαχοι δεν είναι απαραίτητο να είναι γυναίκες όπως στερεοτυπικά αναμένεται. Οι ομάδες πλειοψηφίας (όπως οι λευκοί άνδρες στον τομέα της επιστήμης τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών ), μπορούν επίσης να είναι πολύτιμοι υποστηρικτές.
Τελικές παρατηρήσεις
Μια πιο ίση εκπροσώπηση στην έρευνα αποδείχθηκε ότι έχει πολλαπλά ωφέλη στα αποτελέσματα έρευνας, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν τις πολιτικές για την υγεία, την πολεδομία, την οικονομία, το περιβάλλον εργασίας και ούτω καθεξής και επομένως και τις ζωές μας. Το ζήτημα της ισότητας των φύλων δεν είναι γυναικείο πρόβλημα αλλά κοινωνικό. Εναπόκειται στον καθένα από μας να επαναπροσδιορίσουμε τα έμφυλα πρότυπα που εμποδίζουν την πρόοδο προς την ισότητα και την ένταξη των γυναικών στον τομέα της ΕΤΜΜ (επιστήμης, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών) και στον ακαδημαϊκό χώρο και πέραν αυτών.
[1]U-Multirank is developed and implemented on the initiative of the European Commission by an independent consortium led by the Centre for Higher Education (CHE) in Germany, the Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS) at the University of Twente and the Centre for Science and Technology Studies (CWTS) from Leiden University, both in the Netherlands, as well as the Foundation for Knoweldge and Development (Fundación CYD) in Spain. The consortium is headed by Professors Dr. Frans van Vught of CHEPS and Dr. Frank Ziegele of the CHE.
[2]The underlying data are taken from the U-Multirank database and refer to the academic years 2018 or 2019. The analysis includes 900 institutions from more than 80 countries which provided comprehensive data on gender. This analysis is the first of a planned annual monitoring on gender in higher education.
[3]In November 2021, U-Multirank launched its analysis on gender balance. U-Multirank is developed and implemented on the initiative of the European Commission by an independent consortium led by the Centre for Higher Education (CHE) in Germany, the Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS) at the University of Twente and the Centre for Science and Technology Studies (CWTS) from Leiden University, both in the Netherlands, as well as the Foundation for Knoweldge and Development (Fundación CYD) in Spain. The consortium is headed by Professors Dr. Frans van Vught of CHEPS and Dr. Frank Ziegele of the CHE.
[4] U-Multirank recognised that although gender requires more than a binary classification of female and male, the data available for its analysis only looks at gender in a binary system and undertakes to improve this in future years. It notes that on the one hand, many institutions do not yet collect gender data in a more inclusive way, while on the other hand numbers are too small to allow for any disaggregation by additional variables
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
-
For the Womenhttps://forthewomen.com.cy/author/admin/
Αφήστε μια απάντηση