She said he sued

Λόγω της αυξανόμενης τάσης δημοσιοποίησης των πιο πάνω περιστατικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερα στα μέσα ενημέρωσης παρατηρούμε μια άλλη εξέλιξη. Παρατηρούμε να καταχωρούνται αγωγές για δυσφήμιση από το πρόσωπο που κατηγορείται εναντίον των προσώπων που δημοσιοποιούν βιώματα σεξουαλικής παρενόχλησης, βίας ή άλλως πως.  Αυτό παρατηρείται κυρίως όταν η ισχυριζόμενη κακοποίηση διαπράχθηκε από δημόσιο πρόσωπο.

Οι αγωγές δυσφήμισης οι οποίες καταχωρούνται μετά τον ισχυρισμό σεξουαλικής κακοποίησης αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις προσπάθεια σίγασης των θυμάτων. H πιθανότητα τέτοιων αντίποινων αποθαρρύνει και πάλι το θύμα από του να καταγγείλει την σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη.

Δυσφήμιση ωστόσο δεν είναι οποιαδήποτε δήλωση επιθυμούμε να “βαπτίσουμε” ως δυσφημιστική.

Τι θεωρείται δυσφήμιση σύμφωνα με τον περί Αστικών Αδικημάτων Νόμος Κεφ. 148;

O πιο πάνω Νόμος (στο εξής ο “Νόμος“) προβλέπει ότι δυσφήμηση συvίσταται:

στη δημοσίευση από οποιοδήποτε πρόσωπο με έντυπο, γραπτό… χειρονομίες, λόγια … ή με κάθε άλλο μέσο οποιασδήποτε φύσης, δημοσιεύματος που:
(α) αποδίδει σε άλλο πρόσωπο έγκλημα…[2]

• Η δημοσίευση πρέπει να αναφέρεται στο πρόσωπο που καταχωρεί την αγωγή για δυσφήμιση, να είναι αντιληπτό ότι τον αφορά.[3]
  
  
• Το δημοσίευμα πρέπει να είναι δυσφημιστικό.
  
  
• Το κριτήριο είναι αντικειμενικό, (δεν εξετάζεται από την υποκειμενική πρόθεση αυτού που δημοσιεύει) κρίνεται με βάση το τι θα σκεπτόταν ένας μέσος λογικός άνθρωπος ασχέτως πρόθεσης του προσώπου που δημοσιεύει.
  
  
• Το κατά πόσο ένα δημοσίευμα είναι δυσφημιστικό δεν έχει να κάνει ούτε με το τι νομίζει το πρόσωπο που θεωρεί ότι δυσφημείται, ούτε με τις προθέσεις του προσώπου που προβαίνει σε δημοσίευση αλλά με το πόσο επηρεάστηκε η φήμη του. [4] Η Δυσφημιστική δήλωση πρέπει να γίνει γνωστή σε κάποιον άλλον εκτός από το άτομο που δυσφημίζεται.[5]
  
  
• Είναι η πράξη του να καταστήσει κάποιος την δυσφημιστική δήλωση γνωστή σε οποιοδήποτε πρόσωπο/α άλλα από το πρόσωπο που καταχωρεί αγωγή για δυσφήμιση.[6]

Υπεράσπιση σε αγωγή για δυσφήμιση

1. Αποτελεί υπεράσπιση εάν το δημοσίευμα είναι αληθές.[7]

Απλή πίστη ότι ο ισχυρισμός είναι αληθής δεν είναι αρκετή.[8] Δεν έχει σημασία τι θεωρείς αληθινό. Πρέπει να αποδείξεις ότι το αντικείμενο του δημοσιεύματος ήταν αληθινό (όχι ότι υπήρχαν φήμες) και η γνώμη που εξέφρασες για τα γεγονότα είναι σωστή.[9]

Όπως αναφέρεται και στο σύγγραμμα Gatley on Libel and Slander, 6th Edition, para 1053, είναι αρκετό εάν:

• η υπεράσπιση της αλήθειας καλύπτει την κύρια κατηγορία ή την ουσία της δυσφήμησης.

Είναι αρκετό εάν η ουσία της δυσφημιστικής δήλωσης δικαιολογείται.[10]

2. Η δημoσίευση δυσφημηστικoύ δημoσιεύματoς είvαι πρovoμιoύχα, υπό τηv επιφύλαξη ότι έγιvε καλόπιστα, στις ακόλoυθες περιπτώσεις:–

(α) αv η σχέση μεταξύ τoυ πρoσώπoυ από τo oπoίo και τoυ πρoσώπoυ πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση είvαι τέτoια ώστε τo πρόσωπo πoυ δημoσίευσε vα τελεί υπό voμικό, ηθικό ή κoιvωvικό καθήκov vα δημoσιεύσει αυτό πρoς τo πρόσωπo πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση … ή τo πρόσωπo πoυ δημoσίευσε έχει έvvoμo πρoσωπικό συμφέρov πoυ χρειάζεται πρoστασία, και τo πρόσωπo πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση τελεί υπό αvτίστoιχo voμικό, ηθικό ή κoιvωvικό καθήκov vα πρoστατεύσει τo εv λόγω συμφέρov…

(β) αv τo δημoσίευμα είvαι καταγγελία ή κατηγoρία από πρόσωπo εvαvτίov άλλoυ πρoσώπoυ σε σχέση με τη συμπεριφoρά αυτoύ σε oπoιoδήπoτε θέμα, ή σε σχέση με τo χαρακτήρα αυτoύ στo μέτρo πoυ εκδηλώvεται στη συμπεριφoρά αυτή, η oπoία έγιvε σε πρόσωπo πoυ έχει εξoυσία, συμβατικά ή άλλως πως, επί τoυ άλλoυ αυτoύ πρoσώπoυ σε σχέση με τη συμπεριφoρά αυτή ή θέμα, ή η oπoία έγιvε σε πρόσωπo πoυ έχει με vόμo εξoυσία vα διερευvά τη συμπεριφoρά αυτή ή θέμα ή vα δέχεται καταγγελίες σε σχέση με τη συμπεριφoρά αυτή ή θέμα͘

(γ) αv τo δημoσίευμα δημoσιεύεται για τηv πρoστασία τωv δικαιωμάτωv ή τωv συμφερόvτωv τoυ πρoσώπoυ πoυ τo δημoσιεύει, ή τoυ πρoσώπoυ πρoς τo oπoίo γιvόταv η δημoσίευση, ή κάπoιoυ τρίτoυ για τov oπoίo εvδιαφέρεται τo πρόσωπo πρoς τo oπoίo έγιvε η δημoσίευση͘. [11]

Η θέση μας

Είναι η θέση μας ότι δημοσίευμα προσώπου σε μέσα ενημέρωσης για την κακοποίηση, βία ή και παρενόχληση που υπέστη μπορεί, αναλόγως και των περιστάσεων, να εμπίπτει σε μια από τις κατηγορίες του πιο πάνω άρθρου και συγκεκριμένα στην παράγραφο (α) ή (γ) και να θεωρηθεί προνομιούχο.

Συγκεκριμένα πρόσωπο το οποίο έχει υποστεί οποιαδήποτε κακοποίηση και βία δημοσιεύοντας την κακοποίηση που υπέστη προστατεύει το ανθρώπινο δικαίωμα του στη ζωή, ελεύθερο από παρενόχληση, ενώ προστατεύει και  τρίτα άτομα τα οποία συναναστρέφονται με τον φερόμενο δράστη και για τους οποίους έχει άμεσο ενδιαφέρον. Τέτοια υπεράσπιση μπορεί να πετύχει όταν το δημοσίευμα έγινε καλόπιστα  (βλέπε ** πιο κάτω).

Έχει το που δημοσιεύει νομικό ή ηθικό καθήκον να το δημοσιεύσει;

Is the interest of the person receiving the communication of such a character as by its very nature to create a moral or social duty in the defendant in the circumstances to make the communication? If so, the occasion is privileged….provided of course that the communication was made with the honest purpose of protecting the interest of the recipient and in the full belief that the communication is true.[12].

Σημασία της ελευθερίας του λόγου

Το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και έκφρασης συνιστά:

«ένα από τα ουσιαστικά θεμέλια της δημοκρατικής κοινωνίας και απαραίτητο συστατικό για την πρόοδο και ολοκλήρωση του ατόμου»…

Με την επιφύλαξη της παρ. 2 του Άρθρου 10 της Eυρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης εφαρμόζεται όχι μόνο σε μετάδοση ‘πληροφοριών’ ή ‘ιδεών’, οι οποίες γίνονται δεκτές ευνοϊκά ή θεωρούνται ως μη επιθετικές ή προκαλούν αδιαφορία, αλλά εφαρμόζεται επίσης σε εκείνες που ενοχλούν, προσβάλουν ή σοκάρουν. Αυτό επιτάσσει ο πλουραλισμός, η ανεκτικότητα και η ευρύτητα πνεύματος χωρίς τα οποία δεν υφίσταται δημοκρατική κοινωνία…

Κάθε δημοσίευμα πρέπει να εξετάζεται υπό τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά το χρόνο που διενεργήθηκε.

Η ελευθερία της έκφρασης περιλαμβάνει την ελευθερία του λόγου, σχηματισμού και έκφρασης απόψεων ή ιδεών και καλύπτει την διαδικτυακή έκφραση γενικότερα. [13]

Περιορισμοί στο δικαίωμα ελευθερίας του λόγου

Το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης έχει περιορισμούς, οι οποίοι κρίνονται ως θεμιτοί με την σωρευτική αναγνώριση των τριών προϋποθέσεων, όπως αυτές προβλέπονται από τον έλεγχο των τριών σταδίων.

• Σε πρώτο στάδιο, εάν αναγνωρισθεί οιοσδήποτε περιορισμός, πρέπει να προνοείται ρητά από τον νόμο.[14]
  
  
• Ο περιορισμός πρέπει να αποσκοπεί στην προστασία ενός ή περισσοτέρων από τα ακόλουθα συμφέροντα ενός κράτους, όπως είναι η δημόσια ασφάλεια, η πρόληψη διαταραχών ή εγκληματικών ενεργειών, το δικαίωμα της φήμης και άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων, η προστασία εμπιστευτικών πληροφοριών κλπ.[15]
  
  
• Εάν και εφόσον πληρούνται η πρώτη και δεύτερη προϋπόθεση, εξετάζεται αν εν τέλει ο περιορισμός στο δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης είναι αναγκαίος για την δημοκρατική κοινωνία Ο αυστηρός έλεγχος έγκειται στο γεγονός ότι δεν εφαρμόζονται άλλες προϋποθέσεις.

Όταν διαπιστωθούν οι τρείς προϋποθέσεις σωρευτικά, τότε ο περιορισμός θα θεωρηθεί νόμιμος, δικαιολογημένος και σε πλήρη συνάρτηση με το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ.

Παρόλα αυτά, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου ο περιορισμός κρίνεται θεμιτός, ακόμη και η παραμικρή αντίληψη λογοκρισίας δημιουργεί ένα καθεστώς εκφοβισμού.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ο δικαστής θα αναγνωρίσει αποθαρρυντική επίδραση στο δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης. Η θέση αυτή, η οποία προέρχεται από την Αμερικανική νομική θεωρία[16] έχει γίνει σημείο αναφοράς σε αρκετές υποθέσεις του ΕΔΔΑ σχετικά με το δικαίωμα ελευθερίας έκφρασης.[17]

Ισοζύγιo